Energetyka wiatrowa w Polsce - czas na nowe otwarcie?

Polska energetyka stoi przed ogromnymi wyzwaniami związanymi z transformacją w kierunku niskoemisyjnym. Jednym z kluczowych elementów tej transformacji może być energetyka wiatrowa, która w ostatnich latach przeżywała w naszym kraju trudny okres.

W niniejszym artykule przyjrzymy się nowym regulacjom dotyczącym farm wiatrowych, ich potencjalnemu wpływowi na rozwój sektora oraz konsekwencjom dla inwestorów i mieszkańców Polski.

Ustawa odległościowa - koniec blokady lądowej energetyki wiatrowej?

W 2016 roku weszła w życie tzw. ustawa odległościowa (oficjalnie: ustawa o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych), która wprowadziła zasadę minimalnej odległości turbin wiatrowych od zabudowań mieszkalnych równej dziesięciokrotności wysokości turbiny (tzw. zasada 10H). W praktyce oznaczało to, że przy współczesnych turbinach o wysokości 200-250 metrów, należało zachować odległość 2-2,5 km od najbliższych budynków mieszkalnych.

Regulacja ta praktycznie zatrzymała rozwój lądowej energetyki wiatrowej w Polsce, gdyż w gęsto zaludnionym kraju bardzo trudno było znaleźć lokalizacje spełniające te kryteria.

Nowelizacja ustawy odległościowej

Po latach dyskusji i konsultacji, w 2023 roku, polski parlament przyjął nowelizację ustawy odległościowej, która przynosi istotne zmiany:

• Zmniejszenie minimalnej odległości - zasada 10H została zastąpiona zasadą minimalnej odległości 500 metrów od zabudowań mieszkalnych i form ochrony przyrody.
• Zwiększenie roli samorządów - gminy zyskały większą autonomię w decydowaniu o lokalizacji farm wiatrowych na swoim terenie poprzez miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.
• Wymóg konsultacji społecznych - inwestorzy muszą przeprowadzić szerokie konsultacje społeczne przed realizacją inwestycji.
• Udział lokalnych społeczności w korzyściach - nowe przepisy gwarantują mieszkańcom dostęp do tańszej energii z pobliskich farm wiatrowych.

Jakie korzyści przyniosą nowe regulacje?

Złagodzenie przepisów dotyczących lokalizacji farm wiatrowych na lądzie może przynieść Polsce liczne korzyści:

1. Wzrost mocy zainstalowanej

Według szacunków branży, dzięki nowym przepisom do 2030 roku moc zainstalowana w lądowych farmach wiatrowych może wzrosnąć o dodatkowe 6-10 GW, co stanowi podwojenie obecnego potencjału.

2. Niższe ceny energii

Energetyka wiatrowa na lądzie należy obecnie do najtańszych źródeł wytwarzania energii elektrycznej. Według analiz Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej, zwiększenie udziału energii wiatrowej w miksie energetycznym może obniżyć hurtowe ceny energii o 20-30% w perspektywie 2030 roku.

3. Zmniejszenie emisji CO2

Każdy dodatkowy gigawat mocy w energetyce wiatrowej to redukcja emisji CO2 o około 3 miliony ton rocznie. Oznacza to, że planowany rozwój sektora może przyczynić się do redukcji emisji o 18-30 milionów ton CO2 rocznie.

4. Rozwój lokalnej gospodarki

Inwestycje w farmy wiatrowe to nie tylko nowe moce wytwórcze, ale także wpływy z podatków dla samorządów, nowe miejsca pracy i rozwój lokalnego przemysłu.

Wyzwania związane z rozwojem energetyki wiatrowej

Mimo złagodzenia przepisów lokalizacyjnych, rozwój energetyki wiatrowej w Polsce wciąż stoi przed istotnymi wyzwaniami:

1. Akceptacja społeczna

Nadal istnieją obawy lokalnych społeczności związane z wpływem turbin wiatrowych na krajobraz, hałas czy wartość nieruchomości. Kluczowe będzie prowadzenie rzetelnych konsultacji społecznych i zapewnienie mieszkańcom realnych korzyści z sąsiedztwa farm wiatrowych.

2. Integracja z systemem elektroenergetycznym

Zmienny charakter produkcji energii z wiatru wymaga modernizacji i rozbudowy sieci przesyłowych oraz inwestycji w elastyczne źródła energii i magazyny, które będą równoważyć system.

3. Procedury administracyjne

Proces uzyskiwania pozwoleń na budowę farm wiatrowych jest w Polsce nadal skomplikowany i czasochłonny. Uproszczenie procedur administracyjnych będzie kluczowe dla przyspieszenia rozwoju sektora.

Energetyka wiatrowa a inne źródła OZE

Warto podkreślić, że energetyka wiatrowa nie konkuruje z innymi odnawialnymi źródłami energii, ale je uzupełnia:

Komplementarność z fotowoltaiką

Energia z wiatru i słońca uzupełniają się sezonowo - wiatraki produkują więcej energii jesienią i zimą, gdy produkcja z paneli fotowoltaicznych jest niższa. Z kolei latem, gdy wieje mniej wiatru, fotowoltaika osiąga szczyt produkcji.

Rozwój morskiej energetyki wiatrowej

Równolegle z lądowymi farmami wiatrowymi, Polska rozwija ambitny program budowy morskich farm wiatrowych na Bałtyku. Do 2040 roku planowane jest uruchomienie instalacji o łącznej mocy około 11 GW. Morskie farmy wiatrowe charakteryzują się wyższą stabilnością produkcji niż instalacje lądowe, ale są również droższe w budowie.

Co nowe przepisy oznaczają dla inwestorów?

Dla inwestorów zainteresowanych energetyką wiatrową w Polsce nowelizacja ustawy odległościowej oznacza otwarcie nowych możliwości:

Nowe projekty

Złagodzenie zasady 10H otwiera wiele nowych lokalizacji pod inwestycje wiatrowe, które wcześniej były niedostępne. Według szacunków branży, potencjał nowych terenów inwestycyjnych to nawet kilkadziesiąt gigawatów.

Repowering

Oprócz nowych projektów, inwestorzy będą mogli przeprowadzić repowering istniejących farm wiatrowych, czyli wymianę starszych turbin na nowocześniejsze i bardziej wydajne modele.

Warunki uczestnictwa w systemach wsparcia

Inwestorzy mogą korzystać z systemu aukcyjnego dla OZE lub realizować projekty w oparciu o umowy PPA (Power Purchase Agreement), czyli długoterminowe kontrakty na zakup energii bezpośrednio przez odbiorców przemysłowych.

Co nowe przepisy oznaczają dla mieszkańców?

Dla mieszkańców terenów, na których mogą powstać farmy wiatrowe, nowe przepisy przynoszą zarówno obawy, jak i potencjalne korzyści:

Obawy

Główne obawy mieszkańców dotyczą wpływu farm wiatrowych na krajobraz, hałasu, efektu migotania cienia czy potencjalnego spadku wartości nieruchomości. Warto jednak podkreślić, że nowoczesne turbiny wiatrowe są znacznie cichsze niż starsze modele, a odpowiednie planowanie przestrzenne może zminimalizować ich wpływ na krajobraz.

Korzyści

Nowe przepisy zapewniają mieszkańcom terenów, na których powstają farmy wiatrowe, dostęp do tańszej energii. Inwestorzy będą zobowiązani do oferowania lokalnym społecznościom tzw. "taryfy wiatrowej", czyli energii po preferencyjnych cenach.

Dodatkowo, gminy na terenie których działają farmy wiatrowe, otrzymują znaczące wpływy z podatku od nieruchomości, co pozwala na finansowanie lokalnych inwestycji i poprawę jakości życia mieszkańców.

Perspektywy rozwoju polskiej energetyki wiatrowej

Jakie są zatem perspektywy dla energetyki wiatrowej w Polsce w świetle nowych regulacji?

Krótkoterminowe prognozy

W najbliższych 2-3 latach należy spodziewać się intensywnego rozwoju projektów, które były "zamrożone" przez ustawę odległościową. Branża szacuje, że projekty o łącznej mocy około 4 GW są gotowe do realizacji w ciągu najbliższych lat.

Średnioterminowe prognozy

Do 2030 roku, zgodnie z założeniami Polityki Energetycznej Polski do 2040 roku (PEP2040), moc zainstalowana w lądowych farmach wiatrowych ma wzrosnąć do około 18 GW. Oznacza to niemal podwojenie obecnej mocy.

Długoterminowe prognozy

W perspektywie 2040 roku, przy założeniu dalszego wsparcia regulacyjnego i inwestycyjnego, Polska może stać się jednym z liderów energetyki wiatrowej w Europie Środkowo-Wschodniej, z mocą zainstalowaną przekraczającą 25 GW na lądzie i 11 GW na morzu.

Podsumowanie - czy farmy wiatrowe to przyszłość polskiej energetyki?

Energetyka wiatrowa, zarówno lądowa jak i morska, będzie bez wątpienia jednym z filarów polskiej transformacji energetycznej. Nowe regulacje umożliwiające rozwój lądowych farm wiatrowych są krokiem w dobrym kierunku, choć wiele zależy od ich praktycznego wdrożenia.

Rozwój energetyki wiatrowej nie jest jednak panaceum na wszystkie wyzwania polskiej energetyki. Potrzebny jest zrównoważony mix energetyczny, uwzględniający różne źródła odnawialne, stabilne źródła niskoemisyjne oraz inwestycje w magazynowanie energii i infrastrukturę sieciową.

Niemniej, złagodzenie przepisów lokalizacyjnych dla farm wiatrowych otwiera nowy rozdział w historii polskiej energetyki odnawialnej. Rozwój tego sektora może przyczynić się do obniżenia cen energii, redukcji emisji CO2 i zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego kraju.

W IrizzFlack uważnie śledzimy zmiany w regulacjach dotyczących odnawialnych źródeł energii i jesteśmy gotowi doradzać naszym klientom, jak najlepiej wykorzystać pojawiające się możliwości.